سدیم ایزوپروپیل زانتات (SIPX) چیست؟

در فرآوری مواد معدنی، روش فلوتاسیون (Flotation) یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین روش‌های جداسازی کانی‌های باارزش از باطله محسوب می‌شود. در این فرآیند، استفاده از مواد شیمیایی موسوم به کلکتورها (Collectors) نقش حیاتی در افزایش بازیابی و بهبود کیفیت کنسانتره ایفا می‌کند. در میان کلکتورهای مختلف، زانتات‌ها (Xanthates) به دلیل کارایی بالا، هزینه مناسب و سهولت استفاده، بیشترین کاربرد را در واحدهای تغلیظ معدنی دارند.

یکی از مهم‌ترین انواع زانتات‌ها، سدیم ایزوپروپیل زانتات (Sodium Isopropyl Xanthate – SIPX) است که به‌عنوان کلکتوری متعادل، برای جداسازی سولفیدهای فلزی نظیر مس، سرب، روی و حتی طلا به‌کار می‌رود.

تاریخچه زانتات‌ها و جایگاه سیپکس

زانتات‌ها برای اولین بار در اوایل قرن بیستم به‌عنوان کلکتور در فلوتاسیون معرفی شدند. با گذشت زمان، انواع مختلفی از زانتات‌ها شامل اتیل، ایزوپروپیل، بوتیل و آمیل تولید و مورد استفاده قرار گرفتند.

SIPX یکی از زانتات‌های میان‌رده محسوب می‌شود که از نظر قدرت جمع‌کنندگی و گزینش‌پذیری در حد فاصل بین زانتات‌های سبک‌تر (مانند SEX و SBX) و زانتات‌های قوی‌تر (مانند PAX) قرار دارد. همین ویژگی باعث شده که SIPX در بسیاری از معادن به‌عنوان گزینه‌ای متعادل و مطمئن انتخاب شود.

خواص شیمیایی و فیزیکی سیپکس

• نام شیمیایی: سدیم ایزوپروپیل زانتات

• فرمول شیمیایی: C₄H₇NaOS₂

• شکل فیزیکی: پودر یا گرانول زرد کم‌رنگ

• بوی مشخص: تند و سولفوری (ویژگی رایج زانتات‌ها)

• انحلال‌پذیری: محلول در آب و قابل تزریق مستقیم به مدار فلوتاسیون

• شرایط پایداری: در صورت نگهداری در محیط خشک و خنک پایدار، اما در معرض رطوبت به‌مرور تجزیه می‌شود

کاربردهای سدیم ایزوپروپیل زانتات در صنایع معدنی

۱. فلوتاسیون مس و مولیبدن

SIPX به دلیل خاصیت جمع‌کنندگی مناسب، در مدارهای فرآوری مس کاربرد گسترده‌ای دارد. در بسیاری از واحدها، این کلکتور به‌صورت تکی یا در ترکیب با کلکتورهای دیگر برای افزایش بازیابی مولیبدن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲. فلوتاسیون سرب و روی

در معادن سرب و روی، استفاده از SIPX باعث افزایش بازیابی و حفظ کیفیت کنسانتره می‌شود. در مقایسه با PAX، این ماده گزینش‌پذیری بیشتری نشان می‌دهد و از ورود بیش از حد کانی‌های باطله به کنسانتره جلوگیری می‌کند.

۳. استحصال طلا

در مدارهایی که طلا همراه با سولفیدها وجود دارد، SIPX نقش مهمی در بهبود راندمان فرآیند فلوتاسیون دارد و می‌تواند بخشی از ترکیب کلکتوری مدارهای استحصال طلا باشد.

۴. کاربردهای ترکیبی

در بسیاری از کارخانه‌ها، SIPX همراه با کلکتورهای دیگر (مانند PAX یا Dithiophosphates) به‌کار گرفته می‌شود تا تعادلی بین قدرت جمع‌کنندگی و انتخاب‌پذیری ایجاد شود.

مقایسه SIPX با سایر زانتات‌ها

عوامل مؤثر بر عملکرد SIPX در فلوتاسیون

• pH محیط: بهترین عملکرد در محدوده 7 تا 11 مشاهده می‌شود.

• دما: در دماهای بالاتر، سرعت واکنش SIPX با سطح کانی‌ها افزایش می‌یابد.

• اندازه ذرات: برای ذرات ریزتر، نیاز به مصرف دقیق‌تر و بهینه‌تر وجود دارد.

• اکسیژن محلول: حضور اکسیژن کافی در سلول فلوتاسیون باعث بهبود واکنش کلکتور با سطح کانی‌ها می‌شود.

دوز مصرفی و دستورالعمل کاربرد

• دوز متداول مصرف: 10 تا 50 گرم بر تن خوراک

• روش افزودن: تزریق مستقیم به پالپ یا تهیه محلول و اضافه کردن به سلول‌های فلوتاسیون

• توصیه: انجام تست‌های آزمایشگاهی (Bench Scale) و نیمه‌صنعتی (Pilot Scale) پیش از مصرف در مقیاس صنعتی جهت تعیین مقدار بهینه

ملاحظات اقتصادی و زیست‌محیطی

استفاده بهینه از SIPX می‌تواند هزینه‌های عملیاتی را به شکل محسوسی کاهش دهد، زیرا مصرف بیش از حد نه‌تنها هزینه‌ها را بالا می‌برد بلکه ممکن است باعث کاهش کیفیت کنسانتره شود.

از سوی دیگر، زانتات‌ها ترکیباتی با اثرات زیست‌محیطی هستند؛ بنابراین مدیریت پسماند و جلوگیری از ورود مستقیم آن‌ها به منابع آبی اهمیت بالایی دارد. رعایت اصول ایمنی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی برای اپراتورها نیز الزامی است.

جمع‌بندی و خدمات آرماکمیکال

سدیم ایزوپروپیل زانتات (SIPX) به‌عنوان یک کلکتور متعادل، نقشی حیاتی در فرآوری مواد معدنی به‌ویژه مس، سرب، روی و طلا ایفا می‌کند. این ماده با ترکیب ویژگی‌های قدرت جمع‌کنندگی مطلوب و گزینش‌پذیری مناسب، انتخابی مطمئن برای بسیاری از واحدهای معدنی است.

ما در شرکت آینده روشن مقاطع آلیاژی (با نام تجاری آرماکمیکال)، سدیم ایزوپروپیل زانتات (SIPX) را با بالاترین سطح کیفی، در بسته‌بندی‌های استاندارد صنعتی و همراه با گواهی بازرسی بین‌المللی SGS عرضه می‌کنیم. کلیه محصولات، پیش از حمل، از نظر خلوص و عملکرد در آزمایشگاه‌های معتبر تست شده و آماده تحویل به واحدهای فرآوری و تغلیظ معدنی در سراسر کشور هستند.

برای دریافت مشخصات فنی، برگه ایمنی (MSDS) و استعلام قیمت روز، با کارشناسان فروش گروه صنعتی آرما تماس بگیرید.